“Το Άουσβιτς πλανιόταν για καιρό στον αέρα, ποιος ξέρει, ίσως για αιώνες, σαν ένα σκοτεινό φρούτο που ωρίμαζε στις αστραφτερές αχτίδες αμέτρητων ατιμώσεων, περιμένοντας τη στιγμή ώσπου να πέσει επιτέλους στο κεφάλι της ανθρωπότητας.” Ιμρέ Κέρτες, Καντίς για ένα αγέννητο παιδί.

Η εβραϊκή Shoah, το έγκλημα της γενοκτονίας κατά των έξι εκατομμυρίων Εβραίων[1] της Ευρώπης προετοιμάστηκε στα λόγια και εκτελέστηκε στην πράξη από το Τρίτο Ράϊχ με τη συνεργασία των κατά τόπους φασιστών. Μολονότι ο γαλλικός και ο πολωνικός αντισημιτισμός έμοιαζαν πολύ πιο δηλητηριώδεις προπολεμικά, η μακραίωνη γερμανική αντισημιτική παράδοση από τον Λούθηρο μέχρι τον μεσοπόλεμο του Χίτλερ φαίνεται ότι είχε προετοιμάσει κατάλληλα τους «κανονικούς ανθρώπους» της εποχής των Ναζί όχι μόνο να συναινέσουν αλλά και να συμβάλουν στην εξόντωση των Εβραίων από μέρη τόσο μακρινά στην Ευρώπη όπως το Βίλνιους και η Ρόδος –κι όλα αυτά σε μια χριστιανική ήπειρο που είχε βαθιά τα θεμέλια του αντι-εβραϊσμού αλλά και σε ένα ιστορικό πλαίσιο στο οποίο η αριστερά δεν έδινε την παραμικρή σημασία στη ζωή των εβραίων, ίσα-ίσα πολλές φορές υποτιμούσε τον αντισημιτισμό σαν τον «σοσιαλισμό των ηλιθίων». Η ευρύτατη διάδοση του αντισημιτισμού και τα υλικά οφέλη που πρόσφερε αυτό το γερμανικό σχέδιο υπήρξαν οι βάσεις πάνω στις οποίες συνεργάστηκαν τα SS και η Βέρμαχτ με τους ρουμάνους, ουκρανούς, γάλλους, ούγγρους, πολωνούς, λιθουανούς, βόσνιους, κροάτες και φυσικά έλληνες φίλους τους. Όλοι αυτοί είχαν ανταλλάξει τις δολοφονικές τους ιδέες για αιώνες πριν το Ολοκαύτωμα. Οι άγγλοι είχαν προσφέρει τις συκοφαντίες αίματος και την τεχνογνωσία των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Οι έλληνες και άλλοι είχαν επιμείνει στο ότι οι εβραίοι σταύρωσαν τον (εβραίο) Χριστό. Οι γερμανοί, οι έλληνες και οι γάλλοι είχαν πειραματιστεί πάνω στις αντιεβραϊκές νομοθεσίες. Οι ιταλοί είχαν προσφέρει την τεχνογνωσία των γκέτο. Οι ρώσοι είχαν εφαρμόσει την τεχνοτροπία του πογκρόμ. Οι τούρκοι είχαν δείξει στους γερμανούς πως το έκαναν με τους αρμένιους γιατί οι γερμανοί το είχαν κάνει σε μικρότερη κλίμακα στη ναμίμπια. Οι αμερικάνοι πρόσφεραν συστήματα μηχανοργάνωσης μέσω της IBM και οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες τα κατάλληλα οχήματα για το αέριο, οι φαρμακευτικές εταιρείες, οι σιδηροδρομικές υπηρεσίες, οι γιατροί, οι νομοθέτες, οι ακαδημαϊκοί, όλοι είχαν το μερτικό τους για να στηθεί η βιομηχανία του θανάτου. Ο καπιταλισμός υπήρξε η οικονομική βάση πάνω στην οποία όλα τα παραπάνω επιταχύνθηκαν και δούλεψαν αποδοτικότερα μολονότι οι εβραίοι ήταν αυτοί που κυνηγήθηκαν ως τραπεζίτες. Μολονότι οι εβραίοι ήταν αυτοί που υποτίθεται πως έλεγχαν τον κόσμο, αυτό που τους ξεπάστρεψε συντονισμένα και με εντυπωσιακή οργάνωση ήταν οι μορφές κοινωνικής οργάνωσης που είχαν επιλέξει μέσα από τα χρόνια οι πολιτισμένοι λαοί, η μορφή του εθνικού κράτους, από το οποίο βέβαια οι εβραίοι περισσεύανε. Ενδεικτικό των οργανωτικών απαιτήσεων που έθετε το γερμανικό πολεμικό εγχείρημα εν γένει αλλά και η «τελική λύση του εβραϊκού ζητήματος», ήταν ότι οι γερμανοί γραφειοκράτες και στρατιωτικοί έπρεπε, μαζί με τους συμμάχους τους, να διαχειριστούν ένα σύστημα 40.000 στρατοπέδων συγκέντρωσης και εξόντωσης, φυλακών και κέντρων κράτησης. Τα γκέτο για τους εβραίους μόνο έφτασαν τα 1.100 σύμφωνα με το Yad Vashem.[2] Το φοβερά θρασύ είναι ότι όλοι ετούτοι, οι επαγγελματίες δολοφόνοι –οι οποίοι έκτοτε έχουν αναπτύξει περαιτέρω τις μεθόδους και τις ιδέες τους (π.χ. ο σοβιετικός αντι-σιωνισμός)– ζητάνε να μην τα θυμόμαστε όλα αυτά και αντ’ αυτού να τους αφήσουμε να μας λένε πως πρέπει να θυμόμαστε την εβραϊκή γενοκτονία (και όλες τις άλλες φυσικά), μιας και τα κράτη είναι αυτά που μπορούν να καταπιέσουν τα λαϊκά πάθη, όπως ο αντισημιτισμός· ή τα διάφορα αυτά κράτη είναι που μπορούν να οργανώσουν καλύτερα τη μνήμη των εγκλημάτων τους –εγκλήματα τα οποία τώρα πια έχουν μετανιώσει. Το πιο προκλητικό είναι ότι όλα αυτά τα κάνουν προετοιμαζόμενα για πόλεμο, ανεβάζοντας στις κυβερνήσεις τους φασίστες όλων των ειδών και των δογμάτων.

Το 2019 ξεκίνησε με έρευνες που μας έδειχναν πως ένας στους τέσσερις στην Ευρώπη λίγο-πολύ δεν ξέρει καν τι είναι το Ολοκαύτωμα. Πιστεύουμε πως ακόμα περισσότεροι είναι αυτοί που δεν γνωρίζουν καν τι είναι ο αντισημιτισμός. Το «δεν γνωρίζουν», βέβαια, μπορεί να αντικατασταθεί και με το «δεν θέλουν να γνωρίζουν». Μέσα στους πρώτες δύο μήνες του 2019, όμως, αυτό που φάνηκε ήταν ότι αυτό δεν είναι καν το σημαντικότερο πρόβλημα σε σχέση με τη μνήμη του Ολοκαυτώματος. Το πρόβλημα είναι ότι ακόμα και αυτοί που γνωρίζουν τι είναι –δηλαδή δεν αποτελούν τουρίστες στον πλανήτη γη ή απλώς δεν είναι αρνητές του Ολοκαυτώματος– το γνωρίζουν μέσα από ένα τελείως δικό τους, εθνικό, κρατικό πρίσμα, το οποίο στην ουσία παραγνωρίζει και διαστρεβλώνει κρίσιμα γεγονότα γύρω από το Ολοκαύτωμα. Μέσα σε έναν κόσμο κρατικά οργανωμένο είναι ευνόητο ότι αυτές οι «διαφωνίες» για το ποια είναι η επίσημη εκδοχή της ιστορίας, μπορεί να αποφέρει χειροτέρευση των διακρατικών σχέσεων, όπως έγινε πρόσφατα μεταξύ Πολωνίας και Ισραήλ. Και αυτό που εν τέλει φαίνεται αν διατρέξουμε τις ειδήσεις του πρώτου διμήνου είναι ότι τα κράτη ποσώς ενδιαφέρονται για τη Shoah (και πως θα μπορούσαν άλλωστε αφού αυτά τα ίδια ήταν που την πραγμάτωσαν). Ίσα-ίσα ενδιαφέρονται για το πώς αυτή η μνήμη μπορεί να υπάρχει δίχως να ακουμπά τις εθνικές τους φιλοδοξίες, δίχως να στεναχωρεί τους λαούς, δίχως να διαταράσσει τα στάνταρ ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην περίπτωση της γερμανίας ακόμη και δίχως να αλλάζει την παλιά καλή καμπάνα μιας εκκλησίας σε ένα χωριό που έχει πάνω της την σβάστικα…

Ας τα διατρέξουμε γρήγορα. Στην ουκρανία κάποιοι τουρίστες μάλλον εμβρόντητοι διαπίστωσαν πως μια τεράστια σβάστικα, το σήμα των ναζί, κοσμεί ένα κεντρικό εμπορικό κέντρο του Κιέβου,[3] αναδεικνύοντας έτσι πως οι Ουκρανοί ψωνίζουν καθημερινά με γούστο και άποψη για την αισθητική. Στην αγγλία οκτώ πλέον βουλευτές του αριστερού Κόρμπιν αποχώρησαν από το κόμμα γιατί κατήγγειλαν ακραίο αντισημιτισμό και κλίμα τρομοκρατίας εις βάρος τους επειδή δεν συμφωνούσαν με αντισημιτικές διατυπώσεις.[4] Στη γερμανία ένα δικαστήριο αποφάσισε πως μια καμπάνα με σβάστικα, αφιερωμένη στον «πατέρα» Χίτλερ, που κοσμεί μια εκκλησία, δεν θα έπρεπε να ξηλωθεί μιας και είναι… ιστορικής σημασίας για τον τόπο.[5] Στη γαλλία[6] και την ελλάδα[7] μνημεία του Ολοκαυτώματος και νεκροταφεία βεβηλώνονται για πλάκα. Στη γαλλία, ακόμη, τα κίτρινα γιλέκα επιτέθηκαν στον εβραίο διανοούμενο Άλεν Φίνκελκροτ ως «σιωνιστή», παραινώντας τον να πάει «στο Τελ Αβίβ»,[8] ενώ δύο πιτσιρικάδες τον ίδιο μήνα πυροβόλησαν με αεροβόλο όπλο και τραυμάτισαν έναν εβραίο έξω από συναγωγή.[9] Ακόμη, στη Μαδρίτη στοχοποιήθηκε ένας γνωστός ακτιβιστής κατά του αντισημιτισμού με αντι-εβραϊκά συνθήματα έξω από το σπίτι του· το ίδιο συνέβη έξω από σπίτια Εβραίων στο Παρίσι αλλά και στο εβραϊκό σχολείο της Αθήνας (βλ. φωτό).[10] Στη Βαρσοβία κυκλοφόρησαν μέσα στον Φλεβάρη αντισημιτικές αφίσες. Ακόμη στο Παρίσι βεβηλώθηκε το μνημείο που ήταν αφιερωμένο στον νεαρό εβραίο Ilan Halimi ο οποίος βασανίστηκε και δολοφονήθηκε σε μια αντισημιτική επίθεση το 2006 που σόκαρε τη γαλλία. Τέλος, στην τζαμαρία ενός εβραϊκού μαγαζιού με bagel γράφτηκε η λέξη «Juden». Τα αντισημιτικά συνθήματα σε τοίχους του Παρισιού είναι γενικά συχνότατα. Την ουγγαρία εξάλλου φαίνεται ότι ζήλεψε και ο πρώην υπουργός εθνικής άμυνας στην ελλάδα Πάνος Καμμένος ο οποίος έφερε τον… Σόρος στην ελληνική πολιτική σκηνή, κατηγορώντας τον πρώην υπουργό εξωτερικών ότι τα πήρε από τον εβραίο επιχειρηματία. Τι να πει κανείς βέβαια για τις ανακοινώσεις του ιρανικού κράτους το οποίο αρνείται το Ολοκαύτωμα και οι οποίες βρωμάνε συνωμοσιολογία από χιλιόμετρα. Μην ξεχάσουμε φυσικά να αναφέρουμε το διπλωματικό επεισόδιο ισραήλ και πολωνίας με αφορμή τη δήλωση Νετανιάχου πως οι πολωνοί συνεργάστηκαν με τους ναζί κατά το Ολοκαύτωμα και τη δήλωση του ισραηλινού ΥΠΕΞ Κατς περί πολωνικού αντισημιτισμού[11] ή, φυσικά, την ακροδεξιά διαδήλωση που έγινε έξω από το Άουσβιτς από πολωνούς αντισημίτες εθνικιστές την ίδια ακριβώς περίοδο.[12] Κερασάκι στην τούρτα ο κλασικός αντι-εβραϊκός οχετός που βγάζει στο κήρυγμά του ο Φαράκαν στις Η.Π.Α.[13] αλλά και το άρμα που εμφανίστηκε να έχει δύο εβραίους με γαμψές μύτες και βαλίτσες γεμάτες χρήματα στο καρναβάλι της Άαλστ του βελγίου.[14]

Όσοι και όσες είμαστε οργανωμένοι σε αυτόνομες αντιφασιστικές δομές πρέπει να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα με βάση τα παραπάνω. Ο αντισημιτισμός, όπως και ο φασισμός, δεν τέλειωσε το 1945, συνεχίζει ακμαίος και είναι ζητούμενο των αντιφασιστικών κινημάτων να τον αναγνωρίσουν και να τον πολεμήσουν ως διεθνή γλώσσα των φασιστών και των εθνικιστών. Αυτή δεν είναι μια δουλειά για κράτη, τα ίδια κράτη που προετοίμασαν τη Shoah και καλλιέργησαν το μίσος για τους εβραίους μέσα τους, αντάλλαξαν τις εμπειρίες τους από το κυνήγι των εβραίων ανά τους αιώνες στη χριστιανική Ευρώπη και κατέληξαν να τους σκοτώσουν στους θαλάμους αερίων και στα κρεματόρια. Το πιο ενδεικτικό ιστορικό παράδειγμα που μας αφορά εδώ είναι το πώς το πογκρόμ του Κάμπελ το 1931, οργανωμένο από το ελληνικό κράτος και πραγματοποιημένο από έλληνες εθνικιστές, στη Θεσσαλονίκη προηγήθηκε της ναζιστικής δράσης και έγινε αντικείμενο θαυμασμού από τους γερμανούς εθνικοσοσιαλιστές. Η μνήμη δεν είναι φιλολογική ενασχόληση μεταξύ επισήμων και ακαδημαϊκών προγραμμάτων. Η μνήμη δεν είναι αντικείμενο προς χρηματοδότηση από τα κράτη των θυτών. Οφείλουμε να μην την αφήσουμε σαν ένα εμπόρευμα προς κατανάλωση ανάμεσα στα άλλα. Οφείλουμε να μην την αφήσουμε να ξεφτιλίζεται ξεπλένοντας τα εγκλήματα των ελλήνων και αποφέροντας τους μάλιστα και οφέλη· επιπλέον οφέλη από αυτά που κάποτε κέρδισαν από την εξόντωση των εβραίων της Θεσσαλονίκης και άλλων πόλεων. Η μνήμη της Shoah είναι αντιφασιστικό καθήκον και εργαλείο σκέψης για το σήμερα.[15]

Η επίσκεψη στα εθνικά μουσεία της Shoah κάνει τους επισκέπτες να πέφτουν από τα σύννεφα. Στο δε μουσείο του Ολοκαύτωματος που έχει φτιάξει το ουγγρικό κράτος, κανείς δεν μπορεί να βρει ούτε μία αναφορά (!) στον νομπελίστα εβραίο επιζώντα Ίμρε Κέρτες, μιας και ο τελευταίος ήταν αρκετά οξύς σε σχέση με τον ουγγρικό αντισημιτισμό. Ό,τι δεν είναι βολικό για την εθνική αφήγηση, πετιέται στα σκουπίδια εκδικητικά. Έπειτα, βγαίνει κανείς από το κρατικό μουσείο του Ολοκαυτώματος στη Βουδαπέστη και βλέπει παντού τις κυβερνητικές αντισημιτικές αφίσες που δείχνουν τον Σόρος να γελάει και μεταδίδουν αντι-μεταναστευτικό περιεχόμενο, καθώς ο ίδιος κατηγορείται ότι διευκολύνει τη μετανάστευση προς τη χώρα. Για να εξηγήσουν το πώς η πολιτισμένη Ευρώπη εκτέλεσε μια απόλυτα οργανωμένη και λυσσασμένη εξόντωση στην αυλή της, διάφοροι ιστορικοί μοχθούν για να μελετήσουν και να εξηγήσουν περίπλοκες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες της εποχής. Εμείς αντιθέτως καταλαβαίνουμε ότι όλες αυτές οι συνθήκες μπορούν να κατανοηθούν αν μελετήσουμε την ίδια τη Shoah. Το τι οδήγησε και ακολούθησε του πογκρόμ του Κάμπελ μας φανερώνει την πραγματικότητα της ελληνικής Θεσσαλονίκης της εποχής: το πώς δούλευε το ελληνικό κράτος, πως οργανώνονταν τα πογκρόμ, πως κινητοποιούνταν οι εθνικιστικές οργανώσεις, πως δρούσε ο ελληνικός Τύπος και το δικαστικό σύστημα. Δεν μπορούμε να αντιστρέψουμε πια τα αποτελέσματα της εξόντωσης των εβραίων της Ευρώπης. Μπορούμε, όμως, να υπενθυμίζουμε τα εγκλήματα στους θύτες μην αφήνοντας, όσο περνάει από το χέρι μας, το καθήκον της μνήμης στα χέρια τους. Μην ξεχνάμε: ρατσιστικές και αντισημιτικές επιθέσεις συμβαίνουν ακόμα· οι νεοναζί είναι χρήσιμη δύναμη για τα κράτη γι’ αυτό και τους συντηρούν· ο αντισημιτικός Τύπος διακινεί ελεύθερα τις δολοφονικές του ιδέες με κάλυψη υποτίθεται την ελευθερία λόγου· οι δικαστές αθωώνουν τους Πλεύρηδες· οι φιλελέρες που τιμούνε τη μνήμη της Shoah είναι απλώς το άλλο πρόσωπο των φασιστών στις δυτικές κοινωνίες που ρέπουν προς τον μιλιταριστικό εθνικισμό και το εκ νέου κυνήγι των εβραίων. Οι μεν χρειάζονται τους δε για να υπάρχουν. Για όλους αυτούς τους λόγους αν συγκινείται κανείς ακόμα από τα κρατικά μνημεία για τους νεκρούς εβραίους –και καλά κάνει- θα έπρεπε να γεμίζει και οργή για τις απειλές που τα ίδια αυτά κράτη συντηρούν κατά των ζωντανών.

StepanyanTSP, 03/2019.

[1] Στην Ευρώπη πριν το Ολοκαύτωμα ζούσαν 9,5 εκατομμύρια εβραίοι (το 60% του παγκόσμιου εβραϊκού πληθυσμού) και μετά γύρω στα 3,5 εκατομμύρια, εκ των οποίων τα 2 εκατομμύρια έμεναν εντός της Σοβιετικής Ένωσης (“Holocaust Facts: Where does the figure of 6 Million Victims come from?”, Haaretz, 27.1.2019). Τα υψηλότερα ποσοστά εξόντωσης εβραίων στην Ευρώπη τα είχε η πολωνία (91%) και η ελλάδα (87%).

[2] “Holocaust: Facts & Figures”, Haaretz, 24.7.2013.

[3] “Staircase in Ukraine Mall decorated with giant swastika”, Times of Israel, 18.2.2019.

[4] “Seven MPs leave Labour Party in Protest at Jeremy Corbyn’s leadership”, BBC NEWS, 18.2.2019.

[5] “German Church using Nazi bells with swastikas on them faces legal action”, Independent, 13.2.2019.

[6] “Γαλλία: Βεβήλωσαν με σβάστικες εβραϊκούς τάφους σε νεκροταφείο στην Αλσατία”, Καθημερινή, 19.2.2019.

[7] “Βεβήλωσαν ξανά το μνημείο του εβραϊκού νεκροταφείου στο Α.Π.Θ.”, Εφημερίδα των Συντακτών, 26.1.2019.

[8] “«Κίτρινα Γιλέκα»: Αντεπίθεση Μακρόν για τις αντισημιτικές ύβρεις σε βάρος του φιλοσόφου Αλέν Φίνκιελκρότ”, Πρώτο Θέμα, 14.2.2019.

[9] “Man shot by air rifle outside Paris-area Synagogue”, Jerusalem Post, 20.2.2019.

[10] “Antisemitism Spreads in Europe: new incidents in Poland, Spain, Greece”, YnetNews, 25.2.2019.

[11] “Διπλωματικό επεισόδιο Πολωνίας-Ισραήλ: Η Βαρσοβία αναμένει τη «συγγνώμη» του Ισραήλ”, Πρώτο Θέμα, 15.2.2019.

[12] “Πολωνία: Έρευνα για τη συγκέντρωση ακροδεξιών στο Άουσβιτς”, Ναυτεμπορική, 28.1.2019.

[13] “Farrakhan teams up with notorious Holocaust denier”, The Yeshiva World, 19.2.2019.

[14] Βέλγιο: έντονη κριτική για καρναβαλικό άρμα με Εβραίους με γαμψές μύτες και βαλίτσες με χρήματα, Καθημερινή (BBC), 05.03.2019.

[15] Βλ. και το κείμενο «Περί Μνήμης» που δημοσιεύτηκε στο 11ο τεύχος του 0151 (Ιούνιος 2017).